The Book of the O'Conor Don
[f. 29r] .
[. . .]. ó tharla og búaidhredh críoch connla. fíoch bur bfhághla
[. . . an] tíre. do cleachdadh riam ag cloinn créidhe. roinn na ríghe
[. . .]rre. aithnidh damsa. mun bádh mall don oireachd fhionnsa. toigheachd tharsa
[. . .] is eimher. inis teamhra. do rann fearón ér is orba. féar re fearghna. do rainn
[. . .]ir an dághdha. ainmín fheardha. do roinn eogan is conn cnódhba. fonn na féadhna. do roinn
[. . .] brug banbha sa cur cermna. Deanam do nós na ríogh romhuinn. roinn an achaidh. bheith da
roin[n] [nír chleachd meisi. giodh méin mheathaidh deleted] ní mé nach mothaigh. sas é mhfhachain. nir cleachd meisi gidh méin
mheathaidh. céim a ccathaibh. sní misde rí gan a rothoil. ar tí tachair. Do bhéar dhaoíbhsi a dhaighshliochd
uilliam. óbhus comha. ní fhuil achd ar ccrainn do chora. rainn is rogha. Rannfa meisi ós mé do fhidir. aithne
a torann. in díbh leithibh crioch fhúar eirionn. na ccúan ccnódhonn. Do nim leith do leitir máoláin. nach mín
muighe. tír ar a ceilter neall nime. fán trén tuile. tír a leaghann sneachda ag snighe. dearca duine. do nim leath
mar eineing oile. deirinn uile. Et gibé adhéaradh go huilidhe nó go hiomlán tre chóir ionnluigh nó eadurchas=
aoíde gur aimchert eacchotrom do rainnedh [no ríghnedh above] an roinnsi , ata an tsheinbriatar ealadhanta ughdardha ón fhilidh
laincert laidíanta leamsa aga lánchosnam agus assí an tsheinbríatar sin. Quid quid in deus partes
diuiditur, altera pars semi dicitur. Etón gibe ní fodailter nó randtar in díbh rannuibh, aderar
leath ris an dara rann gion gurab leath cotrom í. do chothughadh an comhráidh sin agus do derbadh na deagronna
do bheirimse rogha gan fhreasabra do cloinn an íarla dona hurrannaibh sin. ór do fheadur nach furáil dóibh
fairsinge na fodhla da mbuídhnibh agus imle uichdleathna na héirionn. ré hiomchur a nanmhuirir agus léigid dámhsa
an neang eassádhal anshocair iomchumhang úd. O dtá eignec go huchd ccolláin. mur chuid tíre. beagh nach
fuilid a ccló a chéile. muna mó míle. nír gabh duine iath bádh fúaire. riam is ríghe
Dar laimh uí bríain beag dár duchtha. toil don duthaigh. gabhuim a mbeinn fhuinn fiachaidh. eing ccrainn ccúthail. leigim
gan fhogra gan fhéuchain. fódhla fúthaibh. Ní cuis béime gibé mheasas. méd mo leathtroim. a leigim díath
cuinn tar certroinn. [don droing dercchorr above] Gibe mheasas mire a bfheinnedh sa bfer ndiommbog. ní mo chean rí ris a ronnat. gus ar niomad
Gibé mheasas méd a cceannuigh. ar crich ngaoideal. fulang a néachd is a náireamh. creuchd a gaoílsledh. Gibé mheasus mionca
a lúaithcreach. tar slios tíre. ní gúais leam é do bhuing bhéime. fam roinn ríghe. Gibe mheasus méd a cconfaidh.
ag cur chatha. beag nach derna derg a ndreacha. ferg a bflatha. Dul da bfechain ní fiú certleath. criche heireann.
briochd a sgíath cailce sa ccáollann. bailce a mbeimeann. sa bfál ccraoísec go gceó ccrodhonn. leó na
léibhionn [claidhiom above]. sa sleagh [no sloigh above] na néanbróin áigh íaruinn. gráin a ngerann. Clann an íarla ó imlibh deirg deirc. dream is ionnsa
ní clann mur gach clainn an chlannsa. ag roinn riomsa. ní fuil líon a ccoisgthi go ceannsa. achd an prionnsa.
Or ní fuil líon coisgti nó ceannsuighthi ná certaighthi na cuideachda soin, achd cumhachda an fírdhía fhorórdha uilecumhachdaigh
no prionnsa socraidh saídhbhir sloighlíonmur Saxan lé sáirmhínighter gach sáorsluagh da síorchogadh nó gúais agus omhan agus
imeagla na sé nonchon [altered from naomhchon?] nainbhle naigmhéil do ceadtógbháil a ccrithin cháintebhél agus do hoiledh as a haithle ag
néighe fáobrach feochair briatrach mac ádhna agus ina dhíaigh sin ag dallán fáobhrac fhíorfhoghlamtha forghuill agus ag seanchán
síordhoiligh seinfhile agus ataid agamsa isin úairsi re haghaidh gach aoín dúaislibh agus dard mhaithibh na heirionn do
sainnteochadh mfhogail no margain nó minghreim da ccognam agus da ccnaimhghearradh agus is iad anmanna na nonchon
sin, on agus ainim agus easbaidh, gris agus glámh agus goirtbríathar agus muna thí mfhoirithín no meadráin no manocal
dona huasailionnstraimintibh sin ní hinmheasta an culadh cumdaighthi nó cosanta nó choimhédtha ar mo creach=
arguin an toicheastal liodurtha leathbrogaidh láinmhíothapaidh agus an chuideachda ceanntrom criothánach comanfadhach cruinnigheas
a noireachdus um uirthimchioll a naimsir eagla nó fhuachdana nó foiréigin, ná ré linn rabaidh, nó rathaghda do
rochdain agus assí as culadh cogaidh agus cathaighe don chuideachda sin .i. a menleoga maintbhéulacha íar na cceangal
[f. 29v] .
cceangal da ccreasannaibh crúadhshúgán tar a ccorptháobhaibh agus a ccorra[. . .]
imna ccreasannuibh céadna go comhdhaingean agus a bfhíodhbadha leacan crúaidhe[. . .]
[ghúaillibh exp.] ina leathlamhaibh agus a ttúagha caoílbráighdeca cúl cruinne coimhgera connuidh os[. . .]
imorra is an dámhraidh fháobhrac armchorcra ar a niarruim comhroinn criche agus fhorba agus fhineachais[. . .]
thimceall an ardfhlatha ina ccipeadhuibh comhdhluite catha agus Na mbroin mbódhbhdha. nach do[. . .]
a himeal na bfear bferdha. ní bean bhíodhba. re dlús lúireach ngarb is ngormgha. is arm niomda.
ag leim gacha troda. badh tuar búaidhridh. searrach seang ag bleith a bealbaigh. sbeann eich uaibhrigh. mo chion badh reid[. . .]
ríograidh. mír seimh súaimhnigh. IOmda cotún cuiléir rionta go ró ndeallraidh. is feilm corr tar deirc go
duilbhir. sbeirt trom threabhraidh. Imda ar druing nach dóigh do freasdal. don freim bhúrcaigh. sgíath lé naincear
com ar créuchdghoin. donn ó drúchdfhuil. caomthach sgine ag lainn nach leóntar. crainn na ccuplaibh. aga mbi iolar
arm anéachdaibh. sbádhbh ag brúchdaidh. IOmda donnslat dhiobras saíghde. sreang ga lubadh. biorcrainn chaola as réidh
do rúagadh. céir da clúdadh. gunna chuireas dfeidm ar óigfer. sgeinm gan sgrúdadh. ó mbí fer a gleasda grúadhdhubh.
pleasga pudur. IOmda lé a ccois cía ar nach leathtrom. láoch mur óghma le ccuirter cuairt. ar fedh bféadhma. is fear
dúairc dórdha. gille nar ligh dlaoí ar a diomdha. saoí fhir fhoghla. fer craite craoísec go calma. taoíseach tromdha
Et ge tromdha tathaoírech tarcuisnec ataimsi ar an ttulán sruithmeirgeach sleibhe so, ní mo meanma agus mór aignedh cloinne ionnsaightech
éachdbheódha oirderca an íarla gona noigríoghraidh úaibhrigh allata ina nuirthimceall íar suidhe ar sleasuibh réidhe a ríogh
bhruighean ag ól a bfledh bfiorúasal bfíneamhna agus a ndeochand ngarbh ngabaltach ar bfás ruitnedh agus ruam=
andachda ina ríoghghnúisibh ag eisdeachd ré dréuchdaibh agus ré dúanlaoídhibh a sean agus a sinnsir ga solusreic
a mbelaibh reacairedh agus ríoghbhard. Ina meanma agus moraignedh mo muintirisi an úair shuidhit ina mbothógaibh crom
lubánacha creatlomnachda ag comól ar a chéile da ccaidhiníbh bélfhliucha bláithche agus da ttobanaibh mor chlúasacha meidg=
briodharnaighe agus éisdit re hagallaim agus ré hallghlór a nainmintedh néicciallaidhe na nuirthimchioll agus gach aon aca ag
tabairt aithne go hurmuisnec ar uragall agus ar fhoirbheicigh gacha hainmidhe sec ar oile agus eirgeas a bfonn agus a bfíor aignead
le na bfraisghéimnigh agus thógbhaid coimshéis chronáin ina ccoinne agus ar an ádhbur sin ó tharla certrogha cinnte don
ordughadh sin ag gach áon fo leith dar laochmuinntir, asedh as indeanta ann daingniúgadh go cinnte ar an ccertroinn
agus snadmadh solus ar an siothchánchuir agus teannta agus treabhaire do ghabháil ar gach táobh ré tréancomall da chéile gan
gabháil baile no brághad gan ghlúasachd ceana no criche ó neachdar úain ar ar oile
Gabhtar geall ag mnáibh muile. re cnáimh coire. ni gnáth ar meisge ó fhíon dibhe. an mhíol muighe. meinic
do ligh lé fer faire. bean fhir oile. cuirter neamhdháil dúas ar duine. na crúas croídhe. Leigim dhinn ar saobnochd
seachráin snadmam connradh. bídh re gach cuma dar ceangladh. urra urrlamh. Geubhat cugam mur chor síthe. sáorchlann
uilliam. fir nach bronn a ngort do ghallshluagh. folt ndonn ndruimfhíar. Da mac riocaird rogha ar slúaigheadh
slata pailmghéag. fir as ferrdha gleic ós gormród. meic da mhairgrég. Geubhad cugam sa chor chéadna. clann
tséimh shuibhne. chuireas gleó go ngruaim go ngairbhe. go mbúaidh mbuídhne. dream dhligheas cur thar ar ccinne
bun gach buídhne. Síol seachnusaigh slúagh ó bfhiachrach. fráochdha an meinne. na cuir daingne as dúal dar ndinne
slúagh go séimhe. fir sin do ghabhlaigh ó ghúaire. dádhbhuidh fhéile. Clann ughag, aicme [l exp.]hoiberd. ní háos doib[ert]
síad tar chách dom caomhna ar ainiochd. áobhdha an toireachd. NI híad amháin bíodh gach aoínfhear. ó íath gaillmhe
mar badh dalta cíogh dom coimdhe. díol ar ndaingne. Béid a macáimh béid a mbanntrachd. béid a ríoghna. do
ghuth éinchinn cáigh dom cáomhna. ní dáil díoghna. Bíaidh mo roinn ré riograidh chonnochd. choídhche ar coimhne.
sía aide mhairfeas fa íath meidhbhe. bladh na buídhne. Beid a laoích da lúagh ar tosach. a ttigh bainnsi. bíaidh
maith is olc gaca a hinnsi. ag tochd tairsi. Béadsa am rígh ar ríograidh búrcaigh. béid fam antail. fás ar
mhinne bein ré a mbróntuibh. on fréimh fhrangcuigh. Maith an geall ré gabháil ríghe. mo roinn orra
beanfa misi dféin chnuic chonga. stuic reidh ronna
[f. 30r] .
[. . .]a tteagmad fonn aithearraighe nó imeirce im aignedh nó im inntinnsi oired
[. . .]som agamsa gan oirbernadh gibe hionadh [a exp.]deirinn in badh mían leam menman anam
[. . .]nc gan toirisiom gan toirmeasg maille na ccomurda airdcheannais dfaghail eadála gan
[. . .]amhuil is iomchubaidh dfior mo gharma. IOmda fa chnoc ccriochruad ccnódhbha. síothsluagh
[. . .]fuaim na ttonn fa tromra. as lom lábra. ní luchd dhéanta cuntar corma. búrcuigh bhanbha
[. . .]na mbrug socraidh. sáor an aicme. lán a maith sa saith dár seircne. maith an mhaicne
[. . .] tighe a ttiobhram cúarta. as cian cluinter. maith a ngniom don fhlaith da leantar. maith a muinteir
[. . .]ith a láochradh lán do ghaisgedh. gniom go bfáltaibh. maith a mná nach ccaith achd corcair. maith a macruidh
[.]o mhaith ar luth luchd a bféadhma. ní feidm leasgfhear. maith a bfleadha gan déir ndeasgadh. gan méin meisce
í laimh ríoghbhan seang slistiugh. fearr a bfeisded.
//RANNAM//RE//CHEILE//