ISOS logo
en

MS 1357

MS 1357

MEDICAL

16th cent. Paper. 18.5 × 14.5 cm. Pp. 202.

Main scribe: Eoghan Ó Fearghusa, writing in 1563

p.

1. [Gentilis de Fulgineo, commentary on Aegidius Corboliensis, Carmina de urinarum iudiciis.] ‘Textus Egidii’ (running heading). Beg. Dicitur urina quoniam fit in renibus una. Ise derivacio an fhocuil so urina. una. aon ní amhain et renes. na hairne [= Carmina de urinarum iudiciis . . . cum expositione et commento magistri Gentilis de Fulgineo (Lyons 1515), f. A2v1]. Ends Iste modus iudicandi urinas .1°. de colore .2.° de substancia .3.° de contentis. Ise modh breithemhnuis an fuail ar dtus do dath et arís don tsubstaint et an tres uair dona contenta (p. 29.z) [= de Fulgineo, f. Iiir24]. Foll. (p. 30) by table of twenty urine colours, beg. Albus mar usque glan / Lactea mar mhedg. Ends Nigra mar dhath an fhiaich (p. 30.20). Foll. (p. 30.21) by text beg. Ataid .iiiii. folaidh ac an fual. Ends foillsigid se tósgughadh an tesa nadurda a dul a tes mhínadurda. ‘Fi.n.i.t.’ (p. 30.z).

31. Tract on uroscopy. Beg.Urina est colamentum sanguinis et humorum. Isedh is fual ann síothlodh [corrected from síothlo, with dh in red ink] na fola et na leannand et tuicter na heslainti so co diles tríd an bhfual. Ends An .ix. ríagail gebe sedimen bhes isin fual . . . foillsigid sin anbhfainne [corrected from anbhainne] na brighe (p. 56.z). Foll. by table of twenty urine colours, classified into four groups according to disorders colours indicate. In two columns. Beg. [1] Albus. mar usque ghlan / Lactea. mar mhedhg / Glauca. mar sholus adhairce / Karopus. mar fhinnfadh camhuill. [2] Foillsigid na .4. dat so nemdileghadh (p. 57). Ends [1] Inopus. mar fion acimpo an duibhe / Cianos. mar fhuil morgaidthi . . . Nigra. mar dath an fhiaich. [2] Foillsigid na .6. data so losgadh isna haeibh . . . et signighid salcur na fola mista . . . ⁊ signighid .3. data dib so bás a bhfogus (p. 57.20). Foll. (p. 58) by text beg. Is iad so na datha foillsiges sláinti ingac uile complex do let an fhuail. Ends (p. 58.12) et gac fad uait da curfer ismoide thaidhbsighter duit tiugh e ⁊ tuicter a contrarda sin dfual an duine. Remainder of page blank.

58a (upper half of page). [a] Multiplication table (10 lines, from inner margin to centre of page); [b] numbers 1–45 written consecutively (8 lines, to right of item [a]). Remainder of page blank. P. 58b blank.

59. Tract on uroscopy. Beg. Urina est colamentum sanguinis et est duarum rerum proprie signifficativa aut enim signifficat pacionem epatis et venarum aut vesice aut renum et aliarum rerum est in proprie signifficativa. Isedh is fual ann síothlodh [corrected from síothlo, with dh in red ink] na fola et foillsighidh se dhá ní co diles. Ends incomplete Solet ymago in uase urinali tancam in speculo aparuere si urina sit muleris [corrected from muleribus] concepcionem factum significat (p. 68.z). Corresponds to National Library of Ireland MS G 455, pp. 107.1–113.21.

69. Compilation of definitions and aphorisms extracted mainly from Bernard of Gordon's Lilium medicine. Beg. Febris est calor innaturalis mutatus iningneum. Calor est ibi loco [corrected from lco] generis quia omnes febres conveniunt in calore. Asedh is fíabhrus and tes mínadúra arna chláochlo adtindtighecht. Et curthar tes and so anionadh cinil [= de Gordonio, Lilium medicine (Venice 1521), f. 2rb11]. In seven sections, each section beginning with chapter-incipit of opening chapter of corresponding book of Lilium medicine. Section [i] (items [1]–[97]) beg. p. 69.1; [ii] (headed ‘1’, items [98]–[134]), 87.13 (ends p. 92.15; remainder of page blank except for scribal colophon); [iii] (headed ‘2’, [135]–[165]), 93.1; [iv] (headed ‘3’, [166]–[184]), 102.4; [v] (headed ‘4’, [185]–[231]), 108.8; [vi] ([232]–[248]), 121.17; [vii] ([249]–[276]), 125.11. Ends Umbilicus augmentatur [corrected from agmentatur] propter multas causas. aut propter appostema quod est sub cutte. aut propter rupturam panniculi. aut quia caro est augmentata subtus umbilicum . . . Méduighter antimlecan tre moran daburaib mar ata nesgoid bhíos asdigh and sa croicend . . . nó ó fhlichighecht no ógháothmhairachd no ó ýropis. ‘F//I//N//I//T’ (p. 132.12) [= Lilium medicine, f. 91vaw). 276 items. Items [1], [43], [49], [51]–[276] derived from Gordon's Lilium medicine. Items [101], [139], [140], [142], [165] and [174] Latin only with following spaces for Irish translation blank; item [167] Latin only; items [154] and [184] incomplete with spaces for remainder of text blank; items [38] and [39] conflated; item [231] a conflation of two aphorisms [corresponding to Lilium medicine, f. 73rb21–22, and 45–9, respectively]. Correct order of text: pp. 69.1–89.z, 92.1–12, 90.1–91.z, 92.13–15, 93.1–132.12, with following scribal note p. 92 (outer margin) facing items [119]–[122] (p. 92.2–12): ‘Andhiaidh non est mirum [i. e. incipit of item [118], p. 89.x] thigid na .4. thexa soa’, indicating that items [119]–[122] (p. 92.2–12) are to be read immediately following item [118] (pp. 89.x–z, 92.1).

120a. [Hippocrates, Aphorismi. Bks 5.69 (acephalous), 70–72; 6.1–3, 4 (incomplete).] Beg. acephalous [monn ?] na do leth aighche an cuirp mar ataid arightheacha ⁊ asliasduibh (p. 120b.1). First complete aphorism (Bk 5.70) beg. Aquartanis habiti non valde aspasmis apprehenduntur . . . Ni mor thiaghaid daoine a spasmus o quartana (p. 120b.4). Bk 5.72 ends Icterici, non valde inflati fiunt .i. ni mor tiaguid lucht na buidecaire an atchomall}. ‘Sin duit a Sheaain Mhaoil od brathair ⁊ co saora Dia e o ghalar na haimsiri so’ (p. 120b.z). Bk 6.1 beg. [In] diuturnis lyenteris oxiremia superveniens prius non existens, signum [est above line] bonum . . . .i. Dambia lyenteria re haimsir fhada ar neach (p. 120a.1). Breaks off with p. 120a Circumfluentia vullnera male consuetudinis, mala sunt .i. na cnedha [= Bk 6.4].

133. [Gentilis de Fulgineo, commentary on Aegidius Corboliensis, De pulsibus.] Prologue beg. Ingeni vires modicis conatibus impar materies onerosa premit perplexa figuris. ardua difficilis nodosa impervia parvis . . . tinnsgainter ann so trachtadh [do rinde expuncted] maighisdreach Gentiles ar trachtadh do rinne maigister Eiigidius ar an bpuls. Text beg. Cor vite sedes vitalis fida caloris mencio nature basis uncia sol mico crosmi: tuic let gurab amhlaidh do suighidhedh an cridhe mur ata sól a lar micocrosmuis (p. 134.6). Ends incomplete with bith sin fa mur aitheonus an liaigh an eslainti no an galur (p. 142.z) [= University Library Edinburgh MS Laing 21, f. 84rb13].

143a. [Valerius Cordus, Dispensatorium. Abbreviated version of text found in TCD 1437, pp. 1.1–147.12.] Beg. acephalous Catarticum imperiale folmaighe agas glánaigh in cend [= 1437, p. 91.10]. Ends Uinnement sandalinum Domini Mesue slánaighidh droch cómpléx an ghoile . . . agas na hipocondria agas doní an bél dedhbhalaidh agas ancroicionn dedhdhatha. Remainder of column blank except for following item.

153i. Aphorism. Aposdema melancholicam quod fid in leprós melancolica non curatur .i. da tteangmadh nescoid lenna duib alubhra leanna duibh ni leighistér.

154. Compilation of definitions and aphorisms extracted from various sources and grouped alphabetically. Beg. Astrologus dicitur quia sit actus et potencia a[ . . . ] .i. is uime aderar astrolaighe ris ar son go mbidh fios ghniomh ⁊ chomhachta na nairdrenn[ . . . ]. Apparently incomplete. Ends Quanto forma nobilior est tanto plurior in operacione. Adeir an fellsam gac uaisle dam bia an foirm is líagaide oibrighthe aice (p. 192.4). 368 items (including items [165] (pp. 168.y–169.2) and [219] (p. 175.y–z) added in later).

192.5. Aphorism with commentary. Beg. Qui colar albus erat. nunc est contrarius albo. isi a chiall sin anpriachán dubh a gcionn naoí dtrath agus do chidh a clann fein dubh. Ends ⁊ an té' thig an deredh a shaogail gurabh a nem cuimhne amhain as cóir dhóibh do beth acu (p. 192.z).

193. Compilation of definitions and aphorisms. Beg. Quatuor sunt principia nature materia forma ⁊ privacio ⁊ anatia. Atáid .iiii. tosaidhe ag an naduir adhbar ⁊ foirm ⁊ privacio ⁊ anatia. 27 items. Ends Quia dicit Albaten . . . necesse est quod requiret aliam formam ⁊ sic semper requirendo aliam. Ader Albaten dá madh foirm do chengeoladh an tadhbar . . . nó go mbeith neimfní ann muna bheith anatia ana .iiii. tosac ann ‘Finit’ (p. 194.z). Text of item [12] (p. 193.24–5) repeated on p. 194, lower margin, with words omitted by homoeoteleuton in main text occuring in item in margin.

195. On the election of times (Latin only). Beg. Nil capiti noceas: Aries cum Luna refulget: (p. 195.5). 12 vv. (written and numbered in order 12, 1–11). V. 12 headed ‘Marcius’; v. 1 headed ‘Mars[ . . . ]us Marcius Aries’; vv. 2–6 headed ‘Maius’, ‘Iunius’, ‘Iulius’, ‘Augustus’, ‘September’ respectively.

196.16. Extract. Beg. Da brénaid na clúasa co cudruma dómlus áe táirbh ⁊ mil do cur co cudruma a soithec. Ends ⁊ afhás[g]ad i[s]in gclúais ⁊ icaid.

© Catalogue record by Aoibheann Nic Dhonnchadha of the School of Celtic Studies, Dublin Institute for Advanced Studies.