ISOS logo
en

MS 23 K 32

Ó Cléirig: Leabhar Gabhala

617.

17th cent. Paper. 7⅜ × 5¼. Pp. 266, excluding pp. inserted by the binder. Foliated consecutively by scribe from third leaf of ms. on, 4 leaves being omitted by error from the foliation between ff. 92, 94. (Note that the foliation of the scribal index on p. 2a corresponds with this original foliation, a fact ignored by the editors of the text, see ed. MacNeill-Macalister, p. 7, note). A recent pagination runs (omitting first leaf of ms.) la, 2a, 1b, 2-260. The numbers 242, 243 are duplicated, but the error has been corrected in pencil. This pagination is followed in the table of contents, infra. Scribe is believed to be Cuchoigcriche Ó Cléirigh (cf. Studies, xxiv, 260). The ms. shows neither subscriptio nor date. The watermark consists mainly of a vase with an S-shaped handle (see p. 187). At p. 169 the watermarked letter 'A' is visible in the paper. The ms. is discoloured, but is in an excellent state of preservation on the whole. The hand-writing is beautifully legible and regular; the pages are ruled in dry point. The first leaf of the ms. is stained and damaged, but has been repaired. It is blank save for some scribbling; see p. [1], infra. There are two tiny holes caused by worm in p. la, one in pp. 1b, 3, 11, but the text has not sufíered. There are ink blots (of recent origin) on pp. 1-13, inf. marg., 10, 125 i., 204. The lower outer corners of pp. 41, 101, 103, 153, 229, 237, 247, 255, and the upper outer corners of pp. 169, 259 have been neatly mended. The verso of the first leaf and pp. 245 i, 246-259 are blank. On p. 260 is pasted part of the original last leaf of the ms. Bd. in calf, half-extra, tooled. Gilt-lettering on back, "Leabhar Gabhala or The Book of Invasions." "O'Reilly MSS. No. 113"—i.e., no. 113 of the O'Reilly Sale Catalogue (Dublin, 1830). A slip cover of black American leather is gilt-lettered on back, "Leabhar Gabhala O'Clerigh MS. Royal Irish Academy." The book is loosening from the original binding. For an account of how 23 D 17, 23 K 32, 23 N 28, 23 P 24 came into O'Reilly's possession, see O'Curry's MS. Materials, pp. 178, 179, and Description of 23 P 24. The notes throughout the text —e.g., pp. 34, inf. marg., 39, ét passim—are in O'Reilly's hand (O'Curry, Acad. Cat., p. 89). O'Donovan's hand appears in a note on a front flyleaf, see infra. A detached slip in O'Curry's hand reads: "Irish Manuscript. Leabhar Gabhála or History of the Invasions of Ireland written by O Clerigh, A.D. 1630." Former Academy number, 33/4.

O'Curry, MS. Materials, p. 178, deduces from the absence of the Dedication that this copy of the Leabhar Gabhála was intended for the scribe's own use.

On a front flyleaf John O 'Donovan has written the following note:—"This copy wants the dedication to Brian Roe Maguire, first Baron of Enniskillen, under whose patronage the work was compiled, and also Michael O'Clery's address to the reader. Both the aforementioned are in the College [ i.e., T.C.D.] copy, which however wants several of the glosses which appear in this copy. J. O'Donovan, April 26th, 1836."

p.

[1.] Scribbling. Ar chan Colum (?) canfa mise, 1 q. Nois is caibhar chinge, 4 ll. At the top of page is some writing which is now indecipherable. Reverse of page is blank, save for the line A bhean fuair faill air an bfeart.

1a . [Mícheál Ó Cléirigh.] Leabhar Gabhála (headed here "Do Ghabhálaibh Érend síosana, etc"). The Dedication is here missing. The Address to the Reader (acephalous) beg. here: Leigmít dhín labhairt ar na h-oibrighthibh se laithe robudh gnath hi ttosach gach seinliubhair ghabála oile do brigh co bfuil isin scriobtuir dhiadha ní as fhearr et gorab dona diadhairidhibh as córa trachtadh orra et nach dona daoinibh oile aga mbeith co lor le a trachtadh et le a scriobhadh aca ina éccmais.\ Text itself beg. (p. 1 b): Do ghabail Ceasrach cétus. Ceasair tra inghen Betha mic Noe.\ Ends p. 230 m. For the poems included in this recension, see infra. As the text is that of ed. MacNeill-Macalister (in progress), it has not been thought necessary to analyse by sections here. The sources used by O'Clery are given on p. 2a: "At íet na leabhair ghabala bator do lathair ag scriobhadh na ngabaltas so na h-Erend, Leahhar Baile Ui Mhaoilchonaire do scriobh Muirgheas mac Paidin Uí Maoilconaire as Leabhar na h-Uidre do scriobhadh hi Cluain M. Nois ind aimsir Naoimh Ciarain, Leabhar Baile Uí Cleirigh do sgriobhadh ind aimsir Maoileachloind Moir mic Domhnuill (ri Erend), Leabhar Muintire Duibhgeandáin o Seanchuaich Ua n-Oilealla da ngoirthear Leabhar Glinde Da Lacha, et Leabhar na hUa Congbala maille re leabhraibh gabhala et seanchasa oile cenmotátt. On p. 2 a i. follows a short table of contents of book, in which the references are given to the original scribal foliation (see Description of this ms.).

The following are the first lines of poems embodied in this recension :—

2 . Cain roind rorandsamor eatraind, 4 qq.

3 . Ceatracha trath don tur tind, 19 qq.

7 . Partholon. Mor an scél roscaelsiubair, 8 ll.

8 . Delccnat. A mo popa chaein, a Phartholoin, 18 ll.

8 . Partholon. Mor bar ccionta comraite, 9 11.

9 . Partholan canas tainicc, 58 qq.

15 . Eochaidh Úa Floind. A choema clair Cuind coeimseing, 26 qq.

24 . idem. Toghail Tuir Conaind co ngoil, 14 qq.

25 . idem. Ere oll oirdnit Gaoidil, 49 qq.

34 . Tanaidhe Feasach Ó Mhaoil Connaire (later hand). Ere áras na n-iorghal, 23 qq.

38 . Fúad ben Slainge ni camm lib, 2 qq.

39 . Tanaidhe Ó Maolconaire (later hand). Fir Bolcc bator sonna seal, 12 qq.

42 . Cionaedh Ua Hartagáin. An cloch forsttád mo di sáil, 1 q.

45 . Eochaidh Ua Floinn. hEre co n-uaill, go n-iodnaib, 15 qq.

48 . Ethur ard fo fuair miodh, 4 qq.

50 . Tanaidhe Ó Maolconaire (later hand). Tuatha De Donann fo diamair, 11 qq.

51 . Flann Mainistreach. Éstidh, a eolcha gan ón, 37 qq.

55 . Féni ó Fenius Atberta, 1 q.

60 . Giolla Caoimhghin (in later hand, that of Edward O'Reilly, acc. to O'Curry, Acad. Cat., p. 92). Gaedheal Glas o ttátt Gaeidhil, 36 qq.

64 . Ro ghon Golam, ba gniomh gand, 1 q.

66 . Ocht meic Golaim na ngáire, 4 qq.

67 . Cionnfæladh folumtha (in the hand of Edward O'Reilly, acc. to O'Curry, loc. cit., p. 93). Do luidh Golamh asin Scithia, 14 qq.

71 . Flann. Toisicch na loingsi tar lear, 6 qq.

72 . Aimirgin. Fir toracta tuinide, 10 ll.

73 . Aimirgin. Ailiu iath nErend, 21 ll.

74 . Lughaidh mac Iotha. Suidhem sunn os an tracht, 3 qq.

75 . Aimirgin. Amm goeth i muir, 26 ll.

76 . idem. Iascach muir, 11 ll.

78 . Tascor mac Miledh tar muir, 18 qq.

80 . Roighne. A mec áin Ughoini, 49 qq.

81 . Dá mhac Miledh miadh nordain, 6 qq.

82 . A eolcha Banba co mbloidh, 3 qq.

84 . Irel osar na cloinne, 10 qq.

86 . Conmhæl cédfhlaith a Mumhain, 6 qq.

87 . Tighearnmhas mac Ollaigh áird, 14 qq.

88 . Eochaidh Ua Floinn. Dún Sobairce dian sluaig linn, 18 qq.

91 . Eochaidh faobhar na feine, 7 qq.

92 . Fíacha Labhrainde laoch, 6 qq.

93 . Aonghas Olmucaidh amra, 8 qq.

93 . Eochaidh Ua Floinn. Etsid oes eccna aibind, 84 qq.

103 . Énna ba flaith Fail co fraigh, 3 qq.

105 . Ferceirtne (later hand). Ollamh Fodla feochair gal, 8 qq.

107 . Síorna soeghlach síor an flaith, 10 qq.

113 . Eochaidh Ua Floind. A Eamuin iodnach aibinn, 46 qq.

120 . idem. Úghoini úalloch amra, 9 qq.

122 . Fiacha Fermara ma gin, 10 qq.

124 . Rúdhraidhe ri roghab Erinn, 7 qq.

125 . Éremhón is Émher ard, 75 qq.

132 . Criomhthand. Má do chodh a n-eachtra n-án,18 qq.

134 . Soerclanna Erenn uile, 12 qq.

138 . Tuathal. Fithir et Dáirine, 6 qq.

139 . Tuathal Teachtmar teachta ar talman, 22 qq.

141 . Moelmura Othna. Triath os triathaibh Tuathal Techtmar, 67 qq.

147 . Conaire caomh cliamain Cuinn, 6 qq.

150 . Cuan Ua Lochain. Teamhair togha na ttulach, 47 qq.

153 . Cionaeth Ua Hartaccain. Domhan duthain alainde, 27 qq.

157 . Tri meic Eachdach ard a mbladh, 3 qq.

159 . Corbmac. Mac Eachdach ard n-ordan, 3 qq.

160 . Lia lan lama druthi, 1 q.

161 . Dechidh fert an nithigh Neill, 17 qq.

162 . Mac Torna Eccessa. An tan noteigmis don dáil, 13 qq.

164 . Giolla Caemháin. Ere ard, inis na riogh, 158 qq.

173 . idem. A eolcha Érenn airde, 47 qq.

177 . Flann Mainistreach. Righ Temra dia tesbann tnu, 35 qq.

181 . Bec mac De. Morchath Ochae fearfaiter, 1 q.

182 . Cairneach. Asam uaman ar an ben, 1 q.

182 . Sin. As meisi Tæthen an gen, 3 qq.

183 . Ceann Fæladh. Fillis an ri mac Erca, 2 qq.

184 . Feimhen an tan rombaoi rí, 1 q.

184 . Ambuach feras an tonn fri bruach, 2 qq.

186 . Maolcobha, Drong dámhach Droma Diolair, 23 qq.

187 . idem. Tiomairg go léir na liobhra, 6 qq.

188 . idem. Ionmhoin áras ainglidhe, 13 qq.

193 . Adamhnan. Indiú cie cenglait cuacca, 13 qq.

194 . Ceallach. Ba h'uilcc th'uilcc, 1 q.

194 . Ceileabhair dam, a Life, 2 qq.

198 . Tri frossa aird uillindi, 3 qq.

203 . File Aedha. Dosfail dar Findabair Finn, 5 qq.

204 . Eol duibh an dorighne, 2 qq.

204 , l. 12. Loisin, druth Flainn. Dia Luain laithe liotha, 1 q.

204 , l. 14. Mathair Flainn .i. Ingean Nell Chaille. Sirsan dirsan deighscél droichscel, 3 qq.

204 i. A do decc Kalland ceolach, 2 qq.

205 m. Corbmac Feimhin, Foghartach, 4 qq.

206 . Brón do Grellaigh Eillti huair, 1 q.

206 , l. 12. Bendacht for laimh Cirn meic Birn, 1 q.

206 m. Airisni na bliadna sa, 3 qq.

207 , l. 3. Flann fionn Fremhann ferr cech cloinn, 3 qq.

207 m. Ni forlaigh talmain togha, 2 qq.

207 i. Maelmura. Flann for Erinn hi tigh togaidhi, 19 qq.

209 i. Turus Laighean linib ócc, 3 qq.

210 , l. 7. Ba duabhais an chettain cruaidh, 4 qq.

210 m. Bronach indiu Ére úagh, 4 qq.

210 i. Gormlaith. Olc fonn commaoin an da Ghall, 1 q.

211 , l. 13. Abradh neach fri Donnchad donn, 1 q.

211 , l. 25. Congalach mac Mailmithigh. Muirceartach dar fine Fail, 1 q.

211 , l. 27. Muirceartach. Cumba Conghalaigh Breagh mbuidhe, 1 q.

212 i. Corbmaccán Eicceas. A Muircheartaigh meic Neill náir, 64 qq.

216 m. Dochoidh Muirceartach fo dheas, 1 q.

216 m. Desidh dioghal et dioth, 1 q.

216 i. Mughrón. A haon noí ccét ceithre dech, 1 q.

216 i. O atbath Donnchadh, delm diroi, 1 q.

217 , l. 7. Dardain Congalaigh na ttriath, 1 q.

217 i. Aodh ua Raithnen. Iar n-orguin Atha Cliath grind, 2 qq.

218 l. 10. Ni mácualamar an guth, 1 q.

218 i. Dub Da Leithe. O genair Mac De ni brécc, 3 qq.

221 , 1. 18. Teora bliadna cen merbhall, 1 q. On the date of the death of Aedh mac Domhnaill Uí Néill, Lord of Ailech.

221 i. Aedh Oiligh ionmhain liom é, 9 qq. Attributed to Aed's wife.

223 m. Tri bliadna décc míle muadh, 1 q.

224 , l. 24. A chosgar dearg deidhenach, 1 q.

224 i. Coig catha Gall rodusbris, 1 q.

225 m. Flann (Mainistreach Buite). Righ Teamra taobhaidhe iar ttain, 52 qq.

230 m. Giolla Moduda. Ére ogh inis na naomh, 90 qq. " D'fhoraithmett na ríogh roghabsat Ére iar ccreideamh."

236 . Giolla Caemháin. Ata sunn forbha feasa, 38 qq.

238 m. Seaan Úa Dúbhagáin, ollam Úa Maine (1372). Atá sunn seanchas riogh Ereann, 141 qq.

245 i., 246-259. blank.

260 . To this page is pasted portion of a leaf on which is some writing, now scarcely decipherable, in a hand larger but similar to that of scribe. The name " [B]rían Mac Diarmata" occurs, but is not a signature, together with 8 ll. beg. Cliú ni cea[l]g me[n]ma [n]i maoin.